Historie

Documentaires Hinthamerpark te koop

Sinds half december 2014  is een dvd te koop met daarop twee documentaire films over onze buurt. De ene is een heruitgave van ‘Hinthamerpark in de oorlog’ (2008), over het leven in onze buurt tijdens de Tweede Wereldoorlog en de zware beschietingen bij de bevrijding. De andere documentaire (2014) doet verslag van het project Struikelstenen, de zoektocht naar  familieleden van Joden die uit onze buurt zijn weggehaald en vermoord, en het eerbetoon op 4 mei 2014.

Belangstelling voor de dvd? Neem dan per e-mail contact op met Jan Huige. De kosten bedragen 10 euro. Wacht niet te lang. De oplage is beperkt.

Gedenkboom geplant

Het Hinthamerpark is een bijzonder monument rijker. Op 23 oktober 2014 is in het plantsoen aan de Kamperfoeliestraat een Hemelboom geplant. De boom is een geschenk van de familie van de Joodse gezinnen die tijdens de Duitse bezetting uit onze buurt zijn weggevoerd om later te worden vermoord. Namens de nabestaanden bedankte Betty Lievendag de buurt voor het leggen van Struikelstenen bij twee adressen aan Boterweg. Onder de klanken van Erev shel shoshanim plantten medewerkers van de gemeente de boom. Betty Lievendag onthulde vervolgens een plaquette die de voorbijganger wijst  op de bijzondere betekenis van deze boom voor de buurt en haar (voormalige) bewoners.

Klik hier voor veel meer foto’s van Angeline Swinkels.

23 oktober: filmpremière Struikelstenen

Op donderdagavond 23 oktober gaat de film in première, die gemaakt is naar aanleiding van het leggen van Struikelstenen aan de Boterweg. De korte film met als titel ‘Voor altijd buren’ maakt deel uit van een filmavond die tussen 19.30 en 21.00 uur plaatsvindt op de Markt. Dat gebeurt ter gelegenheid van de 70ste herdenking van de bevrijding van Den Bosch. Daaraan voorafgaand, rond 16.30 uur, wordt aan het Kamperfoelieplein een boom geplant. Met een Hemelboom willen de nabestaanden de buurt bedanken voor het leggen van Struikelstenen voor hun familieleden.

Iedereen is van harte welkom bij zowel het planten van de boom als de première van de film. Veel buurtgenoten hebben al ingetekend op een dvd met daarop zowel de film ‘Hinthamerpark in de oorlog’ (2008) als de nieuwste productie ‘Voor altijd buren’ (2014). Wie alsnog interesse heeft in de dvd, kan contact opnemen met Jan Huige.

Download hier de flyer over de activiteiten.

Struikelen in de Boterweg

Klik hier voor een selectie van bijna 100 foto’s

4 mei 2014 – Vlaggen halfstok. De stille trom. Meer dan honderd mensen verzameld in de Boterweg. Na ruim 70 jaar gedenken zij de twee joodse gezinnen die tijdens de Duitse bezetting zijn vermoord. Buurtbewoners, oud-buurtbewoners, nabestaanden, andere gasten. Een toespraak, de locoburgemeester. Een koraal van de fanfare. De Struikelstenen worden gelegd, voor huisnummers 34 en 28. Klop-klop, klop-klop. Twee minuten stilte, alleen een haan kraait. Een gedicht. Nog een gedicht. ‘Dit nooit weer’. Wie voortaan door de Boterweg gaat, kan er niet omheen. Onwillekeurig buig je je voorover. Oppassen dus om niet te struikelen.

zondagochtend 4 mei: plechtigheid Struikelstenen

Buurtflyer voor- en achterzijde.

Zeven Struikelstenen voor zeven joodse buurtbewoners

De zeven Struikelstenen die op 4 mei 2014 worden geplaatst, herdenken de zeven leden van twee joodse families die tijdens de Tweede Wereldoorlog uit het Hinthamerpark zijn weggevoerd en vermoord. Beide families woonden aan de Boterweg.

Op Boterweg 28 woonde de familie Zilverberg. Vader Simon werd vermoedelijk in augustus 1942 naar een Rijkswerkkamp gebracht, en van daaruit naar Kamp Westerbork. Begin oktober kwamen ook zijn vrouw Lena Zilverberg-de Vries en hun twee jaar oude zoontje Hans naar Westerbork. Kort tevoren – in de avond van 2 oktober 1942 – had de politie moeder en zoon uit de woning gehaald. Volgens de transportlijsten zou Hans op 5 oktober 1942, gescheiden van zijn ouders en samen met andere kinderen, naar Auschwitz zijn vertrokken. Op 9 oktober 1942 werden zijn ouders gedwongen de trein naar het Oosten te nemen. Alle drie werden kort na hun aankomst in Auschwitz vermoord: Hans op 8 oktober 1942, zijn moeder Lena op 12 oktober 1942, en vader  Simon op 31 januari 1943.

Op Boterweg 34 woonde de familie Lievendag. Vader Izak werd op 27 juli 1942 gearresteerd en naar de gevangenis van de Sicherheitsdienst (SD) in Haaren gebracht. Op 7 oktober 1942 werd hij naar Kamp Amersfoort afgevoerd om vervolgens als strafgeval op transport te worden gezet naar het strafkamp Mauthausen. Daar werd Izak op 16 november 1942 vermoord. Zijn vrouw Sophia Lievendag-Zeehandelaar werd op 27 november 1942 gearresteerd, samen met haar zoontje Max die toen tweeënhalf jaar oud was. Een dag later werden zij vanuit het Huis van Bewaring eveneens naar de SD-gevangenis in Haaren gebracht. Vandaaruit ging het op 4 december verder naar Westerbork. Daar -  terwijl Max in het ziekenhuis lag – ontvingen zij op 14 december 1942 een overlijdensbericht van Izak. Moeder en zoon verlieten Westerbork op 23 februari 1943. Drie dagen later, op 26 februari 1943, werden zij in Auschwitz vermoord.
In huis woonde ook de oma van Max, Dina Zeehandelaar-Noach. Toen haar dochter en kleinzoon in november werden opgehaald, vertrok zij via het Huis van Bewaring naar een zogenaamd ‘Joods rusthuis’ aan de Vughterstraat. Dina moest op 9 april 1943 met vele andere Joden Den Bosch verlaten en vertrok naar Kamp Vught. Op 9 mei kwam ze aan in Westerbork. Op 18 mei 1943 ging zij op transport naar Sobibor. Daar werd ze op 21 mei 1943 vermoord.

Struikelstenen in de media

Het initiatief om in de Boterweg zeven Struikelstenen te leggen, heeft de aandacht van de pers.
  • Lees hier een verslag van de plechtigheid op 4 mei in Wijkkrant Oost
  • Lees hier een publicatie in het Brabants Dagblad.
  • Lees hier een interview van stadschroniqueur Eric Alink met Betty Lievendag in het Brabants Dagblad
  • Lees hier een artikel in de Wijkkrant Oost.
  • Bekijk het leaflet dat huis aan huis is verspreid.
  • Klik hier voor een film over het leggen van een struikelsteen in Tilburg.
  • Lees hier ons persbericht.
  • Lees hier het officiële gemeentelijke persbericht.

Forse donaties voor Struikelstenen

De donatiecampagne voor het plaatsen van Struikelstenen aan de Boterweg heeft ruim 2.100 euro opgebracht. Dat is veel meer dan de initiatiefgroep had durven hopen. Ook nu nog willen buurtbewoners financieel bijdragen. Omdat de financiering van het project nu rond is, zijn de zeven Struikelstenen besteld bij de Duitse organisatie rond kunstenaar Gunther Demnig. Naar verwachting op 4 mei worden de Struikelstenen ceremonieel gelegd. Inmiddels zijn ook de voorbereidingen gestart voor het maken van een korte film over het project. Dat filmpje wordt in de loop van het jaar als supplement toegevoegd aan de al bestaande documentaire ‘Hinthamerpark in de Oorlog’. Alle buurtbewoners  die 20 euro of meer hebben geschonken, ontvangen een gratis exemplaar van de uitgebreide film. Na afloop van het project legt de initiatiefgroep via deze website verantwoording af over de wijze waarop het gedoneerde geld is besteed.

Doneer voor Struikelstenen

Op 4 mei 2014 worden er zeven zogenaamde Struikelstenen gelegd in de Boterweg. De stenen komen in het trottoir bij nr. 28 en 34. Daar zijn in de oorlog twee joodse gezinnen opgehaald om in Duitse concentratiekampen te worden vermoord. De Struikelstenen in het Hinthamerpark komen er op initiatief van buurtbewoners. Maar om de stenen aan te schaffen is alle steun welkom.

Struikelstenen in Oss

Doneer tenminste 20 euro
en ontvang in 2014 een film over het project Struikelstenen
samen met de documentaire ‘Hinthamerpark in de oorlog’ (2008).

Voor meer informatie: Jan Huige, 06 – 24 72 31 78

Bekijk het leaflet dat huis aan huis is verspreid.

Stolpersteine in het Hinthamerpark

Kunstenaar Gunther Demnig in Oss

Stolpersteine heten ze in het Duits, struikelstenen in het Nederlands. Ook wel aangeduid als ‘stenen des aanstoots’, bedoeld om ons in figuurlijke zin te laten struikelen. Met ons hoofd en met ons hart. Het zijn kleine stenen van 10 x 10 centimeter met aan de bovenzijde een messing plaatje waarop de gegevens staan gegraveerd van een persoon die in de Tweede Wereldoorlog is weggevoerd, gedeporteerd en vermoord. De steentjes worden geplaatst in het trottoir vóór het huis van waaruit joodse bewoners zijn weggevoerd. Een wandeling door de Boterweg wordt ineens een wandeling door de geschiedenis.

Kunstenaar Gunther Demnig, geboren in 1947 in Berlijn als kind van nazi-ouders, heeft veel politiek bewogen kunst gemaakt. Het idee voor de Stolpersteine ontstond toen hij in zijn woonplaats met een witte lijn de weg markeerde die duizend Roma en Sinti liepen naar het station, hun deportatie tegemoet. Een oude vrouw sprak hem er op aan, ze had veel lof voor het initiatief, maar ontkende dat er ooit zigeuners in haar buurt gewoond hadden. Kennelijk maakten deze mensen vanzelfsprekend deel uit van haar buurt. Toch werden zij later gedeporteerd zonder noemenswaardige tegenstand van hun buren. Gunter dacht na welk antwoord hij hier op kon geven en bedacht het Stolpersteine-project om de buurtgeschiedenis weer zichtbaar te maken. Voor hem een vorm van boetedoening en tegelijk een manier om zijn schaamte te compenseren. Bij het plaatsen van iedere afzonderlijke steen gaat hij letterlijk, als eerbetoon, door de knieën. Ook een willekeurige voorbijganger moet buigen wil hij de tekst kunnen lezen.

Met de Struikelstenen krijgen alle slachtoffers een eigen monument. De meesten hebben immers geen graf en krijgen op deze manier een naam die hen in herinnering houdt. ‘Een mens is pas vergeten als zijn of haar naam vergeten is’, is het motto van Gunter Demnig.

Naast een teken uit het verleden zijn de steentjes ook een signaal voor de toekomst. Ook daarin ligt voor de kunstenaar een drijfveer om door te gaan met zijn project. Nog steeds worden sommige groepen in de samenleving tot zondebok gemaakt en worden vluchtelingen niet binnen gelaten. Struikelstenen maken de voorbij niet alleen voelbaar, ze tonen ook het gevaar van sociale uitsluiting en intolerantie. In scholenprojecten wordt deze kant van het project benadrukt.

Het project Stolpersteine loopt sinds 1994. Tot november 2013 zijn er al 44.000 struikelstenen geplaatst in Duitsland, Polen, Oostenrijk, Tsjechië en Hongarije. In Nederland werd de eerste struikelsteen gelegd op 29 november 2007 in Borne (Ov.). In Eindhoven, Tilburg en Oss liggen struikelstenen. In Den Bosch zijn er onlangs twee geplaatst voor de synagoge, het huidige muziekcentrum De Toonzaal.

Klik hier voor een film over het leggen van een struikelsteen in Tilburg.