Historie

Stolpersteine in het Hinthamerpark

Kunstenaar Gunther Demnig in Oss

Stolpersteine heten ze in het Duits, struikelstenen in het Nederlands. Ook wel aangeduid als ‘stenen des aanstoots’, bedoeld om ons in figuurlijke zin te laten struikelen. Met ons hoofd en met ons hart. Het zijn kleine stenen van 10 x 10 centimeter met aan de bovenzijde een messing plaatje waarop de gegevens staan gegraveerd van een persoon die in de Tweede Wereldoorlog is weggevoerd, gedeporteerd en vermoord. De steentjes worden geplaatst in het trottoir vóór het huis van waaruit joodse bewoners zijn weggevoerd. Een wandeling door de Boterweg wordt ineens een wandeling door de geschiedenis.

Kunstenaar Gunther Demnig, geboren in 1947 in Berlijn als kind van nazi-ouders, heeft veel politiek bewogen kunst gemaakt. Het idee voor de Stolpersteine ontstond toen hij in zijn woonplaats met een witte lijn de weg markeerde die duizend Roma en Sinti liepen naar het station, hun deportatie tegemoet. Een oude vrouw sprak hem er op aan, ze had veel lof voor het initiatief, maar ontkende dat er ooit zigeuners in haar buurt gewoond hadden. Kennelijk maakten deze mensen vanzelfsprekend deel uit van haar buurt. Toch werden zij later gedeporteerd zonder noemenswaardige tegenstand van hun buren. Gunter dacht na welk antwoord hij hier op kon geven en bedacht het Stolpersteine-project om de buurtgeschiedenis weer zichtbaar te maken. Voor hem een vorm van boetedoening en tegelijk een manier om zijn schaamte te compenseren. Bij het plaatsen van iedere afzonderlijke steen gaat hij letterlijk, als eerbetoon, door de knieën. Ook een willekeurige voorbijganger moet buigen wil hij de tekst kunnen lezen.

Met de Struikelstenen krijgen alle slachtoffers een eigen monument. De meesten hebben immers geen graf en krijgen op deze manier een naam die hen in herinnering houdt. ‘Een mens is pas vergeten als zijn of haar naam vergeten is’, is het motto van Gunter Demnig.

Naast een teken uit het verleden zijn de steentjes ook een signaal voor de toekomst. Ook daarin ligt voor de kunstenaar een drijfveer om door te gaan met zijn project. Nog steeds worden sommige groepen in de samenleving tot zondebok gemaakt en worden vluchtelingen niet binnen gelaten. Struikelstenen maken de voorbij niet alleen voelbaar, ze tonen ook het gevaar van sociale uitsluiting en intolerantie. In scholenprojecten wordt deze kant van het project benadrukt.

Het project Stolpersteine loopt sinds 1994. Tot november 2013 zijn er al 44.000 struikelstenen geplaatst in Duitsland, Polen, Oostenrijk, Tsjechië en Hongarije. In Nederland werd de eerste struikelsteen gelegd op 29 november 2007 in Borne (Ov.). In Eindhoven, Tilburg en Oss liggen struikelstenen. In Den Bosch zijn er onlangs twee geplaatst voor de synagoge, het huidige muziekcentrum De Toonzaal.

Klik hier voor een film over het leggen van een struikelsteen in Tilburg.

Verwoestingen voor de wederopbouw – Seringenstraat

Deze week fietste ik langs het Welsh Memorial, dat met vele verse kransen fleurig was opgetuigd. 68 jaar na dato worden nog steeds de in oktober 1944 gesneuvelde bevrijders actief herdacht. Voor iemand die in vrede, voorspoed en welvaart is opgegroeid is die standvastige herinnering haast onvoorstelbaar. Maar het zet je als passant wel aan het denken …

Onderstaande foto’s waren tijdelijk verdwenen van deze site, maar mogen natuurlijk niet ontbreken.
5 jaar geleden, bij het 75 jarig bestaan, werd een DVD uitgebracht met oral-history interviews over WOII met (oud)bewoners van het Hinthamerpark. Deze DVD is in beperkte oplage nog verkrijgbaar.

Door het terugplaatsen van meer historische foto’s (selecteer categorie in rechterkolom) die al eerder op deze site stonden, kun je je een beetje een voorstelling maken van de chaos en verwoesting die een oorlog teweegbrengt. Zodat onverschilligheid hopelijk geen kans krijgt. 

[nggallery id=10]

WO II in het park – Kamperfoeliestraat

Tijdens het 75-jarig lustrum is hier veel aandacht aan besteed, onder andere met de uitgifte van een ‘oral history’-document (interviews met (oud-bewoners) op DVD. Hieronder een paar foto’s van de verwoestingen in de Kamperfoeliestraat ten tijde van de bevrijding en van de wederopbouw.

[nggallery id=6]

Jasmijnstraat kreeg de eerste klappen

[nggallery id=12]

Goudenregenstraat als het stof is opgetrokken.

[nggallery id=11]

Er wordt weer gespeeld op de Boterweg.

[nggallery id=7]